Budapestlaan, 17
3584 HD Utrecht
Utrecht
botanische.tuinen@uu.nl
Website: http://www.uu.nl/botanischetuinen
Contactpersoon:
Ivo van Capel botanische.tuinen@uu.nl I.C.vanCapel@uu.nl
Openingstijden:
Van 1 maart tot 1 december dagelijks geopend van 10 – 16.30 uur.
Ligging en bereikbaarheid:
Fort Hoofddijk ligt in het Universiteitscentrum De Uithof in Utrecht.
Openbaar vervoer: vanaf NS-station Utrecht CS, buslijn 11 of 12.
Fietsverhuur: NS-station Utrecht CS, 030-2311159.
Toegang
Volw € 6,50 voor volwassen, kind t/m 12 j. gratis, 65+ € 5,-. Honden worden niet toegelaten, met uitzondering van blindengeleidehonden.
Botanische tuinen Fort Hoofddijk
Fort Hoofddijk is een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De tuin is aangelegd op en rondom het 19de-eeuwse fort. Over de remises werd een grote Rotstuin aangelegd, van het zgn. Buitenfort gescheiden door de Fortgracht. Het Buitenfort is de plaats, die in de militaire periode werd gebruikt voor de huisvesting van enkele ezels, paarden en zelfs geiten.
Toen het Fort in de jaren 1960 een vrediger bestemming kreeg als Botanische Tuin, werd het Buitenfort min of meer aan zijn lot overgelaten. Later werd het bewust extensief beheerd, met de bedoeling er zo veel mogelijk plantensoorten uit het Kromme-Rijngebied een plaats te bieden.
In eerste instantie was de grond nog erg voedselrijk, maar in de loop van de jaren is hij steeds armer en daarmee aan planten soortenrijker geworden. Inmiddels zijn er zo’n 80 inheemse soorten te vinden die voor het grootste deel via natuurlijke weg gekomen zijn.
Het grootste deel van het Buitenfort bestaat uit grasland dat tweemaal per jaar wordt gemaaid. Het maaisel wordt afgevoerd om een relatief arme grond te realiseren. Daarnaast is er een lager gelegen deel met een verlandende sloot. De ontwikkeling tot een broekbos van zwarte els en berk wordt tegengegaan door regelmatig kappen en dunnen. Op de scheiding tussen het Buitenfort en de Thematuin is een hakhoutbos te vinden dat eenmaal in de vijf jaar wordt teruggesnoeid. Deze plaats is in de herfst een paradijs voor allerlei paddestoelen. Ook veel vogels voelen zich hier prima thuis.
Een ander interessant stukje natuurtuin is te vinden in de Thematuin. Een van de thema’s die daar is uitgewerkt is ‘De plant als wegwijzer’. De opzet is hier te laten zien dat plantengroei als het ware een legenda voor het landschap vormt. Er is een aantal gradiënten uitgewerkt met de bijbehorende plantensoorten: droog-nat, noord zuid, hoog-laag en een bodemgradiënt. Een nabijliggend stuk is ingezaaid met rogge en laat een prachtig overzicht van oude akkeronkruiden zien.
Direct naast de Thematuin ligt de Vlinderhof. Hier is een grote vliegruimte aangelegd met zeven mini-biotoopjes om een zo groot mogelijk aantal inheemse vlinders een goed thuis te bieden. Om de vliegruimte heen ligt een groot stuk grasland, ingezaaid met een graslandmengsel dat aantrekkelijk is voor vlinders.
In een lager liggend deel is een slenk uitgegraven, waardoor een aantrekkelijk biotoop voor libellesoorten is ontstaan.
In het voorjaar is de Stinzenhelling bij het Fort een prachtig, semi-natuurlijk stukje. Het staat er vol met verwilderde stinzenplanten. Heel vroeg zijn het de krokussen en sneeuwklokjes die de show stelen, later in het jaar zijn er o.a. narcissen, scylla’s en holwortel te vinden.
Ook de Rotstuin is voor natuurliefhebbers de moeite waard. Er is een grote diversiteit aan landschapstypes aangebracht, met o.a. een waterval en een stilstaande beek waar mooie Nederlandse waterplanten te bewonderen zijn zoals de zwanebloem en een puinhelling met de bijbehorende vegetatie. Er zijn verscheidene cultivars te vinden, maar er staat ook een grote variatie aan natuurlijke soorten in dit mini-Alpenlandschap.
Tegen de Rotstuin aan ligt een stukje hoogveen met een deel leemhoudend zand. Dit deel van de tuin is zo aangelegd dat het niet in aanraking komt met het grondwater. In periodes dat extra water nodig is, wordt hiervoor regenwater gebruikt om zo een zo arm mogelijk milieu te handhaven. Hier bloeien o.a. beenbreek, gevlekte orchis, Spaanse ruiter en diverse zonnedauwsoorten.
Andere tuindelen van Fort Hoofddijk zijn: de Systeemtuin, Tropische Kassen en diverse borders.
Faciliteiten
Groepsrondleidingen zijn op aanvraag mogelijk (via internet of telefonisch, 030-2531826).
Het hele seizoen zijn er activiteiten voor het publiek. Een jaaroverzicht staat op internet en is verkrijgbaar bij de balie of via het secretariaat.
In de winkel in het entreegebouw is een wandelgids te koop. Hier is een beperkt aanbod aan natuur-, tuin- en plantenboeken te vinden. Ook zijn er zaden en wat tuincadeautjes te koop. In het entreegebouw kan bovendien iets gedronken worden of een lichte lunch gebruikt.
In de zomer is het terras een prachtig plekje om uit te rusten.